Joos van Cleve wordt, zoals zijn naam al zegt, rond 1485 in of nabij de Duitse stad Kleef geboren. Later vertrekt hij naar Antwerpen om een loopbaan als schilder op te bouwen. De man en de vrouw die hier zijn voorgesteld zijn waarschijnlijk echtgenoten, maar meer is er niet over hen bekend. De wapenschilden onderaan op de lijsten heeft men tot op heden niet kunnen identificeren. Het echtpaar behoort zonder twijfel tot de maatschappelijke bovenlaag, wat onder andere valt af te leiden uit de rijke kleding en de vele juwelen.
De schilderijen nemen een uitzonderlijke plaats in binnen het oeuvre van Van Cleve. De lijsten, die uit hetzelfde eikenhout zijn gesneden als de panelen, zijn gedecoreerd met een marmerpatroon, iets wat bij zijn andere portretten nauwelijks voorkomt. Eveneens uniek is het trompe-l’oeil van de wijnranken en ganzenveer op de lijsten, waardoor het lijkt alsof de voorstellingen buiten de kaders doorlopen.
De betekenis van de druiventros die de vrouw in haar hand heeft, is een discussiepunt. In contemporaine religieuze voorstellingen van Maria met Kind is de druiventros vaak een symbolische verwijzing naar de eucharistie. Of de druiventros hier een specifieke Christelijke betekenis heeft is onduidelijk. Er is gesuggereerd dat de druiven en de wijnranken de vroomheid van de vrouw moeten benadrukken. In dat geval vormt de man haar ‘aardse tegenhanger’, die bezig is met minder verheffende zaken zoals het tellen van geld. Maar dit laatste zou ook een verwijzing kunnen zijn naar het beroep van de man. Van Cleve rekent namelijk veel kooplieden tot zijn klantenkring.
Joos van Cleve wordt ook wel de Leonardo van het Noorden genoemd. Dit was ook de titel van een tentoonstelling in 2011. In dit filmpje vertellen een aantal kunsthandelaren wat zij zo bijzonder vinden aan het werk van Van Cleve (het filmpje is in het Duits).
Lees meerDit schilderij is bijzonder in het oeuvre van Joos van Cleve door het trompe l'oeil effect in de rechterhoek. De ganzenveer lijkt zich buiten het doek te bevinden. Het lijkt dus net of het schilderij verder gaat buiten het doek.
Lees meerIn de middeleeuwen kon men de familie herkennen aan het familiewapen. Het wapen dat in de schilderijlijst van dit schilderij verwerkt is, is echter onbekend. Hierom is nog steeds niet duidelijk wie de geportretteerde precies is.
Lees meerDit portret hoort bij 'Portret van een onbekende vrouw' van Joos van Cleve. Waarschijnlijk gaat het hier om huwelijksportretten. Deze bij elkaar horende portretten worden ook wel pendanten genoemd.
Lees meerJoos van Cleve (of Joos van der Beke, alias van Cleve) (ca. 1485/1490 – 1540 of 1541) was een Zuid-Nederlands kunstschilder die werkzaam was in Antwerpen tussen 1511 en 1540. Hij was een flexibel schilder die zijn stijl kon aanpassen aan de wensen van de opdrachtgevers.
Lees meer
