Deze vijf kleine schilderingen van Jan Molenaer de Jonge verbeelden de zintuigen: het gevoel, de smaak, de reuk, het gezicht en het gehoor. Het thema van de zintuigen ontstaat in de middeleeuwen, maar komt met name voor in de kunst van de 16de en 17de eeuw.
De zintuigen worden aanvankelijk weergegeven in de vorm van personificaties, voorwerpen of dieren. Zo wordt het gehoor vaak voorgesteld door een nimfachtige vrouw met muziekinstrumenten en een hert, een dier dat zeer gevoelig is voor geluid. In de Nederlandse schilder- en prentkunst van de 17de eeuw maken deze voorstellingen plaats voor figuren en activiteiten die dichter bij de kijker staan. Genreschilders als Molenaer verwerken de zintuigen in schilderijen met - veelal humoristische - weergaven van alledaagse bezigheden, zoals zingen (gehoor), wijn drinken (smaak) en lezen (gezicht).
In voorstellingen van de vijf zintuigen schuilt dikwijls een morele boodschap. Losbandig gedrag ligt immers op de loer. Misdragingen worden meestal gepersonifieerd door boeren of andere vermeend onbeschaafde types. In de schilderingen van Molenaer is steeds een boers koppel te zien met slechte manieren. Zo wordt de tastzin verbeeld door de vrouw die een mep verkoopt aan de man. De reuk, die vaak wordt gesymboliseerd door bloemen, wordt in deze context in verband gebracht met onaangename geuren, zoals de vieze bips van een kind.
Een genrestuk of genretafereel is een begrip uit de Europese en Amerikaanse schilderkunst en duidt op een schilderij met een voorstelling uit het dagelijkse leven of uit de alledaagse omgeving. Genre als erkend schilderkundig onderwerp ontstond pas in de 16e eeuw in Brabant, met de schilderijen van Pieter Bruegel de Oude.
Lees meer
