Christiaen van Vianen is een telg uit een beroemde Utrechtse familie van zilversmeden. Zijn vader Adam en oom Paulus ontwikkelen de zogeheten kwabstijl, die tot ver in de 17de eeuw een stempel drukt op de Nederlandse zilversmeedkunst. Kwabornamenten zijn lobbige versieringen die aan organische vormen doen denken. Ze ontstaan eind 16de eeuw in de prentkunst en worden door de gebroeders Van Vianen voor het eerst in driedimensionale vorm toegepast.
Deze tazza - een schotelvormige drinkschaal op een hoge voet - is ook in de kwabstijl uitgevoerd. Als Adam in 1627 sterft, neemt Christiaen zijn werkplaats over. Aanvankelijk blijft hij in de trant van zijn vader werken. Dit type, waarbij de schaal en voet zijn versierd met kwabornamenten en plastische klassieke figuren, komt zowel bij Christiaen als Adam voor.
Tazza’s worden onder meer gebruikt om wijn uit te drinken. Hier is op de rand van de ovale schaal een Bacchus-figuur aangebracht. Deze Romeinse god van de vruchtbaarheid en wijn ligt er beneveld bij. Hij heeft zijn benen ontspannen opgetrokken en zijn linker arm leunt op een wijnvat, terwijl hij zijn rechterarm om een geit geslagen heeft. De lege drinkbeker in zijn rechterhand zegt genoeg over zijn toestand.
In tegenstelling tot wat men zou denken, zeggen de termen edelsmid, goudsmid of zilversmid weinig over het materiaal waar de smid mee werkt. Een goudsmid maakt in principe sieraden en kunstvoorwerpen; een zilversmid maakt gebruiksvoorwerpen, zoals tafelzilver (bestek, borden, schalen), koffie- en theeserviezen, kandelaars, peper- en zoutstrooiers, tabaksdozen, kelken, patenen en ander liturgisch vaatwerk.
Lees meerJohan ter Molen vertelt over de vergulde tazza van Christiaan van Vianen (1631) uit de collectie Boijmans van Beuningen. Op de site doorklikken naar Photo & Video.
Lees meerDe kwabstijl is een decoratieve stijl, vooral toegepast in West-Europa in de eerste helft van de zeventiende eeuw, met name in Nederland. Het wordt ook wel kraakbeenstijl of oorschelpstijl genoemd. De kwabstijl bestaat uit organische vormen, soms asymmetrisch, gelijkend op de binnenkant van een schelp of menselijk oor, vermengd met fantastische motieven als zeewezens of maskers, die geleidelijk overgaan in de achtergrond. De zachte en vloeiende vormen maken een gesmolten indruk.
Lees meer
